Hipnoterapia jako wsparcie w leczeniu trudności psychicznych

Hipnoterapia znajduje zastosowanie jako wsparcie w leczeniu wielu trudności natury psychologicznej. Wokół niej narosło sporo mitów i kontrowersji. Badania naukowe wskazują jednak na jej skuteczność, przy niektórych objawach i zaburzeniach. W których przypadkach istnieją dowody na praktyczne zastosowanie hipnoterapii w pracy z pacjentem? Czym jest hipnoterapia i dlaczego warto się na nią zdecydować?

Hipnoterapia – najważniejsze informacje 

Hipnoterapią nazywa się metodę, która opiera się na praktycznym wykorzystaniu hipnozy. Hipnoza jest określana jako stan pogłębionej relaksacji, w trakcie której obserwuje się zmniejszenie aktywności analitycznej i krytycznej części mózgu. Umożliwia to indukowanie pozytywnych sugestii, dzięki którym wprowadzane są zmiany, a także ułatwiony jest dostęp do obszarów pamięci, do których nie mamy dostępu na codzień przez działanie mechanizmów obronnych. Możliwa jest wtedy regresja do sytuacji z przeszłości, za sprawą której pojawił się dany niepożądany objaw np. wydarzenie traumatyczne. Hipnoza świetnie sprawdzi się jako wsparcie psychoterapii, w wielu różnych trudnościach (o tym w jakich, opowiem w dalszej części artykułu).

Według analizy Syeda S. Hasana oraz Dipesha Vasanta, hipnoterapia u 65% pacjentów pozwalała na uzyskanie klinicznej odpowiedzi oraz poprawę wyników. To przede wszystkim zakres psychiczny, który współgra z funkcjonowaniem organizmu. Z kolei badanie przeprowadzone przez Dr Alfreda A. Barrios badanie wskazało, że hipnoterapia może osiągać wskaźnik sukcesu na poziomie 93% po 6 sesjach w stosunku do pacjentów/-ek z zespołem jelita drażliwego.

Jak działa hipnoza?

Hipnoza jest skutecznym narzędziem wspierającym psychoterapię. Należy jednak mieć na uwadze, że nie jest psychoterapią samą w sobie. Podczas hipnozy obserwuje się zmiany w funkcjonowaniu umysłu, wywołane głęboką relaksacją, nazywaną transem. W tym stanie, zachodzi obniżenie aktywności obszarów mózgu odpowiedzialnych za funkcje analityczne i krytyczne. W efekcie, podświadomość staje się bardziej podatna na wpływ sugestii, a wyobraźnia oraz zdolność do tworzenia obrazów mentalnych stają się wzmocnione.

Podczas hipnozy za pomocą technik neuroobrazowania, takich jak fMRI, można zaobserwować zmiany w zakresie aktywności mózgu. Obszary mózgu związane z procesami kontrolnymi, takie jak kora przedczołowa, wykazują tendencję do osłabienia aktywności.

Badania Hansa Berger’a przy użyciu elektroencefalografu pozwoliły odkryć, że podczas hipnozy, częstotliwości fal mózgowych ulega zmianie. Mózg generuje wówczas fale w zakresie od 8 do 12 cykli na sekundę, czyli fale alfa, które są charakterystyczne również dla snu i medytacji.

Jak w praktyce wygląda trans hipnotyczny?

Podczas transu hipnotycznego osoba poddawana terapii zachowuje pełny stan świadomości, pozostaje natomiast głęboko rozluźniona i zrelaksowana. Sesja hipnoterapii składa się z kilku etapów, pośród których można wyróżnić:

1. Wprowadzenie w trans,
2. Stan hipnozy – podczas którego stosowane są różne techniki, w zależności od potrzeb klienta i praktyki hipnoterapeuty,
3. Wyprowadzenie z transu.

Pierwsza sesja obejmuje również wywiad, określenie celów, dostarczenie informacji na temat procesu hipnozy.

Wygląd sesji hipnoterapii może się różnić między sobą pod względem komunikacji na lini hipnoterapeuta-pacjent i z tego względu wyróżniamy:

• Hipnozę aktywną – podczas której klient będący w głębokim rozluźnieniu rozmawia z hipnoterapeutą i aktywnie się z nim komunikuje,
• Hipnozę pasywną – podczas której indukowane są pozytywne zmiany lub następuje regresja do przeszłości, a komunikacja ogranicza się do sygnałów ideomotorycznych czyli np. ustalonych ruchów palcem do odpowiedzi “tak” lub “nie”.

W jakich trudnościach może pomóc hipnoterapia?

Hipnoterapia może stanowić wsparcie przy leczeniu takich trudności, jak:

• stany i zaburzenia lękowe,
• zaburzenia zachowania,
• depresja,
• obniżone poczucie własnej wartości,
• nadmierny stres,
• bezsenność,
• traumy i PTSD,
• uzależnienia,
• problemy w relacjach interpersonalnych,
• problemy z koncentracją,
• ból o podłożu psychologicznym.

Kiedy hipnoterapia jest niewskazana?

Hipnoterapii nie stosuje się w przypadku klientów/-ek nisko zmotywowanych (którzy np. chcą po prostu spróbować czegoś nowego), oraz u osób, u których występują epizody psychotyczne. Wiele źródeł wspomina jako przeciwskazanie występowanie zaburzeń osobowości (w szczególności borderline).

Ile kosztuje sesja hipnoterapii?

Sesja hipnoterapii kosztuje średnio od 300 do 550 PLN.

Jakie są rodzaje hipnoterapii?

Istnieje wiele metod prowadzenia sesji hipnoterapeutycznych, a ich skuteczność zależy od dopasowania rodzaju hipnozy do klienta/-ki oraz doświadczenia samego hipnoterapeuty. Wśród najważniejszych metod możemy wyrónić:

• Kliniczną hipnoterapię – opiera się na pracy w celu wprowadzenia pozytywnych zmian w podświadomości, wykorzystuje pracę z metaforami, indukcjami, wyobrażeniem i regresją wieku,
• Hipnozę Ericksonowką – polega na pracy nad mentalnymi wzorcami i skojarzeniami, skupia się na zasobach i teraźniejszości zorientowanej na przyszłość,
• Hipnozę regresyjną – skupiona jest na regresji wieku, czyli na wydarzeniach z przeszłości, które mogły mieć wpływ na obecne funkcjonowanie. Jej skuteczność potwierdzono przede wszystkim w przypadku leczenia traum i PTSD,
• Hipnoterapię behawioralną – skupiającą się na zmianie niepożądanych zachowań i wzmocnieniu nowych (pożądanych) zachowań i nawyków. Wskazana jest przede wszystkim jako wsparcie terapii uzależnień i zaburzeń zachowania,
• Hipnoterapię psychoanalityczną – stosowaną jako wzmocnienie / uzupełnienie psychoterapii psychoanalitycznej. Umożliwia dostęp do nieświadomych części psychiki, takich jak dawne traumy, trudne doświadczenia, wewnętrzne konflikty, które można następnie przepracować w standardowym procesie psychoterapeutycznym,
• Hipnoterapię medyczną – umożliwia indukowanie pozytywnych zmian dotyczących wspomagania obecnego procesu medycznego. Pozwala skupić się na rekonwalescencji i lepszym znoszeniu procedur medycznych,
• Hipnoterapię neurolingwistyczną – to połączenie technik hipnoterapii i neurolingwistycznego programowania (NLP) w celu osiągnięcia pozytywnych zmian w zachowaniu, myśleniu i schematach emocjonalnych. NLP jest modelem komunikacji i zachowań, który skupia się na tym, jak ludzie myślą, komunikują się ze sobą i kształtują swoje doświadczenia. Głównym celem hipnoterapii NLP jest zmiana wewnętrznych przekonań, strategii i wzorców myślowych danej osoby.

O działaniu hipnoterapii

Badania renomowanych ośrodków naukowych dowiodły, że hipnoterapia jest zasadna do zastosowania w przypadku nadmiernego stresu i zaburzeń lękowych. Bywa wdrażana jako wspomaganie konwencjonalnych metod, takich jak np. psychoterapia poznawczo-behawioralna. Co więcej, analizy pokazują, że ma pozytywne wyniki w przypadku leczenia depresji.

Badanie “Hypnosis as an adjunct to cognitive-behavioral psychotherapy: A meta-analysis” opublikowane w czasopiśmie Journal of Consulting and Clinical Psychology w 2002r. dowiodło, że hipnoterapia zwiększa efektywność tradycyjnej psychoterapii. Autorzy badania przytoczyli przykłady, w których pacjenci zmagający się z zaburzeniami lękowymi byli poddawani CBT (psychoterapii poznawczo-behawioralnej) z towarzyszącą hipnozą i wówczas w 75% przypadkach lepiej reagowali na leczenie niż osoby, które leczono bez wykorzystania hipnozy. Dostępne wyniki wyraźnie sugerują skuteczność hipnoterapii w zwalczaniu lęków. Meta-analiza “The Efficacy of Hypnosis as a Treatment for Anxiety” wykazała, że po zastosowaniu hipnoterapii w przypadku 79% uczestników doszło do redukcji stanów lękowych. Potwierdza to także praca naukowa “Effectiveness of Hypnotherapy in Anxiety Disorders: A Systematic Review“. 

Hipnoterapia znajduje zastosowanie w terapii traumy i PTSD (zespół stresu pourazowego). Hipnoterapia może stanowić także wsparcie terapii uzależnień, dając pozytywne rezultaty. O ogromnym potencjale świadczy analiza Theresy M. Sanchez z Winona State University. Naukowcy pokazali, że Solution-Focused Therapy wspiera utrzymanie okresu abstynencji.  

Należy jednak pamiętać, że hipnoterapia nie jest psychoterapią samą w sobie, a jej skuteczność zależy od dostosowania metod i technik oraz umiejętności i przygotowania hipnoterapeuty.

Hipnoterapia to także szansa na rozwój osobisty 

Sama hipnoterapia nie tylko jest aktywnym sposobem wspierania danej metody leczenia, ale również pomaga zdefiniować na nowo ścieżkę kariery oraz zmienić istotne kwestie w życiu. Z uwagi na ten fakt jest stosowana w przypadku rozwoju osobistego. Przy współpracy ze specjalistą pozwala dostrzec nowe możliwości oraz przeorganizować schemat działania w określonych sytuacjach osobistych. Skuteczna jest dla osób z obniżoną samooceną i niskim poczuciem własnej wartości. W tym przypadku charakteryzowana terapia pozwala im obniżyć poziom stresu emocjonalnego, dotrzeć do swoich zasobów, a także zwiększyć pewność siebie i samoocenę. 

Z uwagi na swoją specyfikę, hipnoterapia może być przeprowadzana w formie zdalnej. Hipnoterapia daje nowe możliwości w zakresie dostępu do najlepszych specjalistów z omawianej dziedziny. To również komfort dla klientów/-ek, którzy są wprowadzani w trans, w domowym zaciszu. Badanie Palssona pokazało, że ponad połowa klinicystów wyraża pogląd, iż terapia prowadzona zdalnie ma podobne rezultaty jak ta prowadzona stacjonarnie. 

Hipnoterapia ma pozytywne działanie na szereg trudności psychicznych. W badaniach naukowych to jedna z najprężniej rozwijających się dziedzin, której poświęca się dziesiątki artykułów rocznie w najbardziej prestiżowych czasopismach świata.