Alkohol, a zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe stanowią popularną trudność zdrowia psychicznego w dzisiejszym społeczeństwie. Według badań przeprowadzonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w Polsce, aż 17,5% dorosłej populacji zmaga się z różnymi formami zaburzeń lękowych, co oznacza, że ponad 6,5 miliona ludzi doświadcza tego rodzaju trudności. Sytuacja nie jest znacznie lepsza w Europie – około 14% populacji Unii Europejskiej, co przekłada się na około 70 milionów osób, cierpi z powodu zaburzeń lękowych. Co ciekawe, problemy lękowe i nerwicowe często współistnieją z uzależnieniem lub niebezpiecznym używaniem alkoholu. Co warto wiedzieć o sięganiu po alkohol przy zaburzeniach lękowych?

Alkohol i nerwica

Badania nad weteranami wojny w Wietnamie rzucają światło na tę problematykę. Pokazują, że od 60 do 80% tych, którzy zgłosili się na terapię z objawami Zespołu Stresu Pourazowego (PTSD), nadużywało alkoholu jako mechanizmu radzenia sobie z traumatycznymi wspomnieniami. Nie jest to jednostkowy przypadek – także osoby z lękiem napadowym borykają się z podobnym problemem. Badania przeprowadzone przez F. Canana i A. Ataoglu ujawniają, że aż 25% osób zgłaszających się na leczenie tego rodzaju lęku miało w przeszłości problemy z uzależnieniem od alkoholu lub miało okresy nadużywania tej substancji psychoaktywnej.

Alkohol jako trigger

Problemem natury diagnostycznej, jest określenie zależności między wystąpieniem objawów zaburzenia lękowego, a objawów zwykłego kaca jako następstwa używania alkoholu – te bowiem przy częstym używaniu substancji mogą być podobne. Uczucie niepokoju, uderzenia gorąca, drżenia rąk, bezsenność, ciągłe poddenerwowanie i uczucie niepokoju, mogą się pojawić jako konsekwencja nadmiernego i częstego sięgania po alkohol etylowy.

Alkohol jako sposób radzenia sobie

Zaburzenia lękowe często prowadzą do silnych uczuć napięcia psychicznego, które potrafią być nie do zniesienia. Lękowi często towarzyszy także wzbudzenie autonomicznego układu nerwowego, a więc może także być odczuwany pod postacią somatyczną w postaci: przyspieszonej akcji serca, napięcia mięśniowego, drżenia rąk, zwiększonej potliwości, uderzeń gorąca, reakcji czerwienienia się, zawrotów głowy, a także uczucia suchości w ustach.

W tej sytuacji alkohol staje się chwilowym – sposobem na ucieczkę od przytłaczających myśli czy wspomnień, które nawiedzają umysł. Jest to ucieczka, ale zarazem również pułapka. W oczach osób borykających się z trudnościami lękowymi, alkohol pełni rolę chwilowego ukojenia nerwów, jednakże w dłuższej perspektywie czasowej, takie postępowanie prowadzi do nasilenia negatywnych objawów.

Skutki alkoholu na zdrowie psychiczne

Najbardziej niepokojącym jest fakt, że alkohol etylowy, mimo chwilowej ulgi, zwiększa poziom kortyzolu we krwi (hormonu stresu). Wzrost poziomu kortyzolu może eskalować długość i intensywność trwania objawów. Co więcej, aldehyd octowy, który jest metabolitem przetwarzania alkoholu etylowego, może również zwiększyć objawy lęku. Należy pamiętać także, że alkohol jest substancją psychoaktywną z grupy depresantów. Jego działanie może zaburzać równowagę neuroprzekaźników w mózgu, pogłębiając uczucie zmęczenia i przygnębienia, tworząc błędne koło, z którego coraz trudniej wyjść. Doprowadza to do sytuacji “źle się czuję bo piję, a piję bo źle się czuję”.

Rozregulowanie neuroprzekaźników w mózgu, ma bezpośredni wpływ na odczuwany stres, emocje i zachowanie. Ponadto, częste używanie alkoholu może wzmacniać zachowania impulsywne oraz agresywne, a także negatywnie wpływać na jakość snu, skracając fazę REM. Skutkuje to trudnościami w regeneracji organizmu, co ogranicza nasze zasoby do radzenia sobie ze stresem.

Alkohol wpływa na część mózgu kontrolującą hamowanie, co może sprawiać, że po spożyciu alkoholu czujemy się zrelaksowani, mniej niespokojni i pewniejsi siebie. Niestety, po ustaniu działania alkoholu następuje odwrotny efekt, co może prowadzić do nasilenia się uczuć lęku i niepokoju.

Badania przeprowadzone przez naukowców, takich jak Tapio Paljärvi i zespół, wykazują, że osoby regularnie spożywające alkohol częściej doświadczają objawów depresji. Osoby te są szczególnie zagrożone, jeśli zgłaszały regularne objawy kaca.

Ponadto, nadmierne używanie alkoholu może prowadzić do braku energii, obniżonego popędu seksualnego, zmian w apetycie oraz wahaniach nastroju. Fizyczne konsekwencje nadużywania alkoholu obejmują także choroby takie jak udar, zawał serca oraz różnego rodzaju nowotwory. Oprócz tego, osoby z chorobą alkoholową są narażone na halucynacje, majaczenie alkoholowe oraz zespół Korsakowa.