ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, które dotyczy nie tylko dzieci, ale obecne jest również w życiu dorosłym. ADHD może być związane z wypaleniem zawodowym, czyli stanem wyczerpania emocjonalnego i utraty motywacji, spowodowanym długotrwałym przeciążeniem obowiązkami i stresem w środowisku pracy. Osoby z ADHD są o ponad 50% bardziej narażone na wypalenie zawodowe (Kawa, Pisula i Merta, 2021, Za: Stachowicz, 2024) ze względu na trudności w funkcjach wykonawczych, takich jak uwaga, kontrola zachowań, planowanie, realizacja planów oraz kontrola działań celowych. ADHD może również prowadzić do pracoholizmu, związanego z kompensacją objawów (Andreassen i in., 2012, Za: Stachowicz, 2024).
Badania wskazują, że osoby z ADHD częściej mają trudności z utrzymaniem miejsca pracy, częściej nie wywiązują się z obowiązków zawodowych – nie dotrzymują terminów i nie dokańczają projektów, którymi są szybko znudzeni. Czym jeszcze objawia się u osób z ADHD wypalenie zawodowe i jakie metody można zastosować, by wyjść z tego impasu?
Oznaki wypalenia zawodowego u osób z ADHD
WHO w 2019 roku oszacowało, że osoby wypalone zawodowo będą o 200% bardziej narażone na depresję. Jak zatem rozpoznać wypalenie zawodowe? Oto objawy, które mogą o tym świadczyć:
- nie masz motywacji do wykonywania codziennych obowiązków,
- czynności, które wykonywałeś/aś wcześniej nagle są męczące, a nawet wyczerpujące,
- masz problemy z rozpoczęciem nowego zadania, odczuwasz “paraliż” motywacyjny,
- częściej niż wcześniej nie dokańczasz zadań,
- przestałeś/aś wychodzić z inicjatywami,
- zmniejszyła się twoja efektywność pracy,
- czujesz przytłoczenie i frustrację na samą myśl o pracy.
Dodatkowo wypalenie zawodowe może objawiać się fizycznie poprzez częste bóle głowy, napięcie mięśni czy przez problemy gastryczne.
Jakie zachowania mogą prowadzić do wypalenia zawodowego?
Wśród zachowań, które mogą zwiększyć ryzyko wypalenia zawodowego, można wymienić impulsywność (która jest charakterystyczna dla osób z ADHD). Praca bywa stresująca, a wzięcie na siebie zbyt wielu obowiązków pod wpływem chwili może doprowadzić do frustracji i wyczerpania. Skłonności te spowodowane są głównie zaburzeniami w funkcjonowaniu kory przedczołowej mózgu.
Kolejnym problemem wpływającym na wypalenie zawodowe jest niska koncentracja i dezorganizacja. Osoby z ADHD rozpraszają się dużo szybciej i mają problemy, by skupić się na jednym zadaniu. Brak dobrej organizacji może doprowadzić do problemów z zakończeniem ważnych zadań. By temu zapobiec, warto udać się do specjalisty, który pokaże techniki ustalenia priorytetów, planowania zadań i przerw. Dodatkowo może pokazać sposoby trenowania uważności i reagowania na bodźce rozpraszające (za: Stachowicz, 2024).
Wypalenie zawodowe u osób z ADHD może być spowodowane brakiem motywacji, który prowadzi do chronicznego stresu i poczucia bycia niewystarczającym. Spowodowane jest to niskim poziomem dopaminy. Chroniczny stres, przyczynia się do poczucia zmęczenia, rezygnacji, obniżenia nastroju i pojawienia się frustracji.
Powrót do zdrowia – jak poradzić sobie z wypaleniem zawodowym?
By rozpocząć walkę z wypaleniem zawodowym, na początek musisz zrozumieć, jakie czynniki przyczyniły się do tego stanu, a następnie powinieneś/aś zmienić swoje nawyki. Ważna jest więc psychoedukacja dla osób z ADHD, oraz poznanie technik poznawczo-behawioralnych i technik relaksacji.
Zastosowanie technik relaksacyjnych, medytacja, joga i ćwiczenie uważności pomagają w odzyskaniu równowagi. Kolejnym aspektem jest wyznaczanie granic, znalezienie czasu na pracę, dom, relaks i sen. Jednym słowem dobra organizacja rytmu dobowego, która zmniejszy stres, ułatwi wyspanie się i da poczucie opanowania otaczającego wcześniej chaosu.